Esenler'in Tarihi

İstanbul, kadim tarihi, eşi benzeri olmayan medeniyet birikimi ile hala üzerinde çalışılması gereken bir şehir olarak önemini korumaktadır. Açık hava müzesini andıran Suriçi, Galata, Eyüp ve Üsküdar bölgeleri, bünyesinde şehir tarihçileri için bitmek tükenmek bilmeyen hazineler ihtiva etmektedir. Ülkemizde her geçen gün gelişen şehir tarihi araştırmaları binlerce yıllık bir geçmişi olan İstanbul hakkında yeni bulgulara ulaşmamıza, şehrin karanlıkta kalan bazı dönemlerinin aydınlatılmasına büyük katkı sağlamaktadır. Bu çerçevede nispeten hakkında daha az araştırmaların yapıldığı Suriçi ve Bilad-ı selase olarak ifade edilen Eyüp, Galata ve Üsküdar dışındaki yerleşim yerlerinin, bilhassa İstanbul’un batı tarafının tarihi hakkında bilgilerimizin yetersiz olduğu görülmektedir. Oysa şehrin bu kısmı her ne kadar merkezi bir konumda olmasa da Suriçi İstanbul’u için hayati önem taşıyan iaşe ihtiyacının önemli bir bölümünün karşılandığı yerdi. Ayrıca kentin Batı ile olan ulaşım güzergâhı üzerinde olması, orduların sefere çıkarken son konaklama yerlerinin buralarda bulunması bölgenin önemini artıran diğer özelliklerdir. Bu hususlar dikkate alındığında bugüne kadar hakkında hiçbir çalışma yapılmayan Esenler bölgesi sahip olduğu tarihi önemine binaen ciddi bir araştırmayı hak ediyordu. Bugünkü Esenler ilçesinin bulunduğu alanda Osmanlı Devleti devrinde Litros (Esenler) ve Avas (Atışalanı) adında iki küçük köy bulunmaktaydı. Bu köyler hem Bizans hem de Osmanlı devirlerinde yazın ziyaret edilen sayfiye yerleri ayrıca bazı askeri birimlerin bulunduğu önemli bir askeri yerleşim alanıydı. Osmanlı devrinde, bugün Yıldız Teknik Üniversitesi’nin hizmetinde olan Davutpaşa’daki askeri unsurlar, Osmanlı ordusunun batı istikametine yapılan seferlerde toplanma noktası, ayrıca yine aynı yönden gelen ordunun devlet erkânı tarafından karşılanma alanı olarak kullanılmaktaydı. Türkçe olarak yazılı neredeyse hiçbir bilginin bulunmadığı bu iki köy hakkında uzun süren bir araştırma neticesinde önemli verilere ulaştık. İstanbul’un fethinden itibaren bu köylerin iskanı, istihdamı ile burada yaşayan insanların sosyo-ekonomik hayatı ile ilgili arşivlerden ve özellikle Yunanca kaynaklardan elde ettiğimiz bilgilerin; Esenler’in tarihi hafızasının oluşturulmasına, ayrıca 1923 Mübadelesi ile Esenler’e gelen mübadillerle ilgili bilgi ve belgelerin derlenmesinin de ilçenin Cumhuriyet devri tarihinin yazımına büyük katkı sağladığı söylenebilir.